İçindekiler
Anksiyete Nedir?
Anksiyete ,kaygı bozukluğu olarak da adlandırılabilir; eski çağlarda bizleri tehlikeden korumak için amigdalanın ortaya koyduğu ilkel tepkiler arasında bir duygudur. O dönemde örneğin bir ayıyla karşılaştığımızda kurtulabilmek, daha hızlı kaçabilmek adına zihin kaygı duygusuyla birlikte savaş ya da kaç tepkilerini harekete geçirirken günümüzde ayıların yerini gelecek, sosyal olaylar ve geçim sıkıntısı gibi konular almış durumda. Zihnimiz bu tarz durumlara aşırı tepki vererek onları bir ayıymışçasına algılayabilir. Belirsizlik üzerinde kurulu bir duygu, tepki şeklinde düşünebiliriz, kontrol edilemeyene yönelik bir duygu. Tabii daha tanımsal olarak bakacak olursak anksiyete, bireyin stresli veya tehdit edici durumlara karşı geliştirdiği doğal bir tepki olarak tanımlanabilir. Ancak, bu duygu sürekli hale geldiğinde ve günlük yaşamı olumsuz etkilemeye başladığında anksiyete bozukluğu olarak adlandırılır. Anksiyete, toplumda yaygın olarak görülür ve farklı şiddetlerde yaşanabilir. Zihni bir sis bulutuna bürüyebilir ve olayları berrak bir şekilde görebilmemizi engelleyebilir.
Anksiyete, bireyin günlük işlevselliğini bozabilir, iş veya sosyal yaşamını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, belirtilerini tanımak ve uygun baş etme yöntemlerini öğrenmek oldukça önemlidir. Çünkü olay anı aktardığımız üzere bir sis bulutu kaplı zihinle yönetildiği için belirtilerini çoğu vakit fark edemeyebiliriz.
Anksiyete Belirtileri
Anksiyete, hem fiziksel hem de psikolojik belirtilerle kendini gösterebilir. İşte anksiyetenin en yaygın belirtileri:
Fiziksel Belirtiler
- Hızlı kalp atışı (taşikardi)
- Nefes darlığı veya sık nefes alma
- Terleme veya titreme
- Kas gerginliği(Vücutta yoğun bir gerginlik hali olabilir)
- Baş dönmesi veya bayılma hissi
- Mide bulantısı veya sindirim sorunları
- Uyku problemleri (uykusuzluk, sık sık uyanma)
Psikolojik Belirtiler
- Sürekli endişe ve kaygı hissi
- Huzursuzluk ve gerginlik
- Odaklanma güçlüğü
- Korku ve panik duyguları
- Tehlike altında hissetme
- Sinirlilik ve tahammülsüzlük
Eğer yukarıdaki belirtilerden birkaçını sık sık yaşıyorsanız, anksiyete bozukluğu yaşama ihtimaliniz olabilir. Bu durumda, profesyonel bir destek almak oldukça faydalı olacaktır.
Anksiyete Türleri
Anksiyete, kişinin tehdit veya stres altında hissettiği yoğun kaygı ve korku durumudur. Günlük yaşamın bir parçası olsa da, bazı kişilerde kontrol edilemez hale gelerek ciddi sorunlara yol açabilir. İşte en yaygın anksiyete türleri:
- Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB)
Kişi, günlük olaylar hakkında aşırı ve sürekli kaygı duyar. Odaklanma güçlüğü, huzursuzluk ve kas gerginliği yaygın belirtiler arasındadır. Hemen hemen her konuda ve fazlaca olayla ilgili meraklanıp, huzursuzlaşma halidir.
- Panik Bozukluk
Ani ve yoğun panik ataklarla karakterizedir. Kalp çarpıntısı, nefes darlığı, terleme ve ölüm korkusu gibi fiziksel belirtiler eşlik edebilir. Kişinin bedensel semptomlara aşırı odaklanması ve sanki bir tıbbi sorun yaşanıyormuş hissi, düşüncesi ile karakterizedir ve bu durum kişiyi yoğun bir etki altına alabilir anlık olarak.
- Sosyal Anksiyete Bozukluğu
Kişi, sosyal ortamlarda başkaları tarafından yargılanmaktan aşırı derecede korkar. Toplum içinde konuşma yapmak veya insanlarla etkileşim kurmak zorlayıcı hale gelebilir. Diğerlerinin ne düşüneceği burada merkez bir konudur. Acaba nasıl görünüyorum? Yanlış bir şey mi yaptım? Benim hakkımda ne düşünürler? Tipinde sorular burada sürekli yaşanır olacaktır ve tabii temelinde kişinin kendisiyle ilgili olumsuz eleştirileri bu konuya daha fazla odaklanarak kaygı yaşamasını tetikliyor olabilir.
- Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB)
Kişi, istem dışı tekrarlayan düşünceler (obsesyonlar) ve bu düşünceleri hafifletmek için yapılan ritüel davranışlar (kompulsiyonlar) yaşar. Örneğin, aşırı el yıkama veya simetri takıntısı yaygındır. Kişilerarası ilişkilere yönelik takıntılarda örnek olarak verilebilir. Kontrol OKB’si de örneğin evden çıkarken kişinin sürekli olarak ocak, ışık, kapı kilidi gibi durumları kontrol etmesiyle kendisini gösterir. Kişinin aklına gelen olumsuz düşünceleri telafi edecek davranışlar yapması zorunludur kişinin zihni tarafından yapılan değerlendirmede.
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
Travmatik bir olay sonrasında ortaya çıkar. Kişi kabuslar, flashback’ler (geriye dönüşler) ve aşırı tetikte olma hali yaşayabilir. Sanki aynı an yeniden yaşanıyormuşçasına bir durum karşımıza gelir. Kişi bu anlarda olayın etkisine tekrardan kapılabilir. Olayla ilgili ayrıntılar bu noktada tetikleyici olabilir. Örneğin arabada tacize uğrayan bir kişi vites topuzunda olan tesbihi bir tetikleyici olarak zihninde taşıyabilir.
- Özgül Fobiler
Belirli bir nesne veya durum karşısında aşırı korku ve kaçınma davranışı görülür. Örneğin, yükseklik, kapalı alanlar veya uçak korkusu yaygın fobiler arasındadır. Hayvanlara özgü korkularda sık yaşanan durumlar arasındadır. Köpek fobisi, kedi fobisi, örümcek fobisi gibi durumlar yaygın olarak toplumda görülmektedir.
Anksiyete bozuklukları tedavi edilebilir ve bilişsel davranışçı terapi (BDT) gibi yöntemler oldukça etkilidir. Eğer belirtiler günlük yaşamı olumsuz etkiliyorsa, bir uzmana danışmak faydalı olacaktır.
Anksiyete ile Baş Etme Yöntemleri
Anksiyete bozukluğu yaşayan bireyler için çeşitli baş etme yöntemleri bulunmaktadır. Bu yöntemler, hem psikolojik hem de fiziksel olarak rahatlamaya yardımcı olabilir.
- Nefes Egzersizleri
Derin nefes almak, anksiyete seviyesini hızlı bir şekilde azaltabilir. 4-7-8 nefes tekniği şu şekilde uygulanabilir:
- 4 saniye boyunca burundan nefes alın.
- 7 saniye boyunca nefesi tutun.
- 8 saniye boyunca yavaşça ağızdan nefes verin.
- Bunu birkaç kez tekrarlayın.
Bu teknik, sinir sistemini yatıştırır ve sakinleşmenize yardımcı olur.
- Fiziksel Aktivite
Düzenli egzersiz yapmak, endorfin seviyelerini artırarak anksiyete belirtilerini hafifletebilir. Özellikle yürüyüş, yoga ve yüzme gibi aktiviteler anksiyete yönetiminde oldukça etkilidir.
- Sağlıklı Beslenme
Beslenme, zihinsel sağlığı doğrudan etkileyebilir. Rafine şeker, kafein ve alkol tüketimini azaltmak, anksiyete belirtilerini hafifletebilir. Bunun yerine magnezyum, omega-3 yağ asitleri ve B vitamini açısından zengin gıdalar tüketmek önerilir.
- Uyku Düzenine Dikkat Etmek
Düzensiz uyku, anksiyeteyi tetikleyebilir. Bu nedenle, her gün aynı saatte uyumaya ve yeterli uyku almaya özen göstermek gereklidir.
- Olumsuz Düşünceleri Yönetmek
Anksiyete genellikle olumsuz düşüncelerle beslenir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) teknikleri ile bu düşüncelerin yerine daha gerçekçi ve olumlu düşünceler koymak mümkündür.
- Meditasyon ve Farkındalık Teknikleri
Meditasyon, zihni sakinleştiren en etkili yöntemlerden biridir. Günlük 10-15 dakikalık farkındalık meditasyonu, kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
- Profesyonel Destek Almak
Eğer anksiyete belirtileri hayatınızı ciddi şekilde etkiliyorsa, bir psikolog veya psikiyatristten destek almak en etkili çözümlerden biri olacaktır. Eğer bu durumu aşmakta tek başınıza yeterli çözümleri üretemediyseniz bir psikologdan online veya yüz yüze terapi desteği almakta etkili bir yöntem olacaktır.
Anksiyete, hayat kalitesini ciddi şekilde düşürebilen bir durumdur. Ancak, belirtilerini tanımak ve baş etme yöntemlerini öğrenmek, bu süreci daha yönetilebilir hale getirebilir. Nefes egzersizleri, fiziksel aktivite, sağlıklı beslenme, meditasyon ve bilişsel teknikler ile anksiyete belirtileri azaltılabilir.
Eğer anksiyete ile başa çıkmakta zorlanıyorsanız, bir uzmandan profesyonel destek almayı düşünebilirsiniz. Unutmayın, yalnız değilsiniz ve bu süreç yönetilebilir bir hale getirilebilir.
Hayatınızdaki günlük konularla ayıları doğru ayırabilmeniz dileğiyle…
