Yeme Bozuklukları
1-Yeme Bozuklukları nedir?
Yeme Bozuklukları anoreksiya nervoza , bulimiya nervoza ve son yıllarda tanımlanan
tıkınırcasına yeme bozukluğu gibi psikiyatrik hastalıkların içinde yer aldığı bir tanı
grubudur. Bu hastalıklar ruhsal kaynaklıdır ve bedensel belirtiler ön planda gibi
görünse de ciddi ruhsal sorunlarla birliktedir.

2- Anoreksiya nervoza nasıl bir hastalıktır?
Anoreksiya nervozadaki temel belirtiler; zayıf bir bedene sahip olma arzusu, kilo
almaktan aşırı korku, beden imgesinde bozukluk ve adet kesilmesidir. Hasta kilo
kaybetme amacıyla özel davranış biçimleri geliştirir. Hastaların yaklaşık yarısı bütün
yiyecek alımını ileri derecede azaltarak kilo kaybeder. Bazıları yoğun egzersiz yapar.
Hastaların diğer yarısı sıkı diyet uygular, ara sıra kontrol kaybederek tıkınırcasına
yemek yer ve ardından bu yediklerini kusarak çıkarır. Hastalar aldıkları besinlerin kilo
yapıcı etkisini azaltmak için laksatif (ishal yapıcı) , diüretik (su atıcı) gibi ilaçlara da baş
vurabilirler. Sonuçta hasta, sağlığını tehdit edecek ölçüde zayıflamıştır.
3- Bulimiya nervoza nasıl bir hastalıktır?
Bulimiya nervoza aşırı yeme atakları ve ardından gelen kusmaların ön planda olduğu
bir yeme bozuklukları tablosudur. Hasta yine zayıf bir beden sahip olmak istediği için
anoreksiya nervozadaki gibi yediklerini dışarı atmak, kalori yapıcı etkilerini gidermek
için çeşitli yollara başvurur. Ancak bu tabloda farklı olarak hasta hafif kilolu ya da
normal beden ağırlığındadır.
4- Yeme bozuklukları ne sıklıkla görülür?
Genç kızlarda anoreksiya nervozanın binde bir, bulimiya nervozanın yüzde
bir olduğu bildirilmektedir. Erkeklerde seyrektir. Klinik örneklerde erkek kadın
oranı,1/10 dur.
5- Yeme bozukluklarının nedenleri nelerdir?
Yeme bozuklukları için özgün bir neden bilinmemektedir. Anoreksiya nervozanın
başlangıç yaşı göz önüne alınırsa hastalığı ergenlik değişimleri ve bu değişimlere
uyum sağlamaktaki yetersizlikle açıklamak uygun gelebilir. Yine bu hastalıkların
belirgin bir şekilde kadınlarda daha çok görülmesi hastalığın gelişiminde kadınlık
psikolojisinin önemini vurgulamaktadır. Sosyal değişimler de özellikle bulimiya
nervozanın gelişiminde rol oynamaktadır.
6- Günümüz toplumsal ve kültürel değişimleri yeme bozukluklarını nasıl
etkilemektedir?
Bu bozuklukların gelişimi için güncel açıklamalar çok yönlüdür, diyet yapma
davranışının yeme bozukluklarının gelişimine yol açan ortak uyarıcı olduğu
vurgulanmaktadır. Modern toplumlarda ince bedene sahip olmak kabul görmektedir.
İsteyerek diyet yapanların çoğunluğu daha çekici olma amacındadır. İsteyerek diyet
yapanların bir diğer grubu mankenler, dansçılar, balerinler, sporcular, jokeyler gibi iş
yaşamlarında rekabetin önemli olduğu kişilerdir ve yeme bozuklukları geliştirme
riskleri yüksektir. Bazı kadınların profesyonel ve sosyal taleplerle başa çıkamayıp,
çatışma yaşadıkları ve bedensel uğraşlara yönelerek diyet yaptıkları varsayılmaktadır.
7- Bir anoreksiya nervoza hastası nasıl dikkati çeker?
Hastalar karbonhidrat ve yağ içeren gıdalar başta olmak üzere gıda alımını tamamen
azaltır. Aşırı hareketli olabilir veya egzersiz yaparlar. Çoğunluğu gıda ile zihinsel
düzeyde uğraşır, yemek tarifleri toplar, aileleri için özel yemekler yapar. Karbonhidratlı
yiyecekleri saklar, cepte, çantada taşıyabilir. Kilo almadığına inanmak için aynaya uzun
uzun bakar. Bazıları kendini tamamen şişman algılarken bazıları zayıf olduğunu, ancak
karın, baldır, kalça gibi bazı bölgelerin şişman olduğunu kabul eder. Zayıflıklarının
tehlikeli boyuta geldiğinin farkına varmaz. Kendilerinin etkisiz olduğunu hisseder, kilo
kaybetme etkileyici bir başarı demektir ve öz saygıları ile kontrol duygusunu
güçlendirir. Kendilik değerleri zayıflıklarına bağlıdır. Tedavi talebi azdır. Sıklıkla cinsel
uyum kötüdür. Çoğu anorektik ergenin psikososyal cinsel gelişimi gecikmiştir ve
erişkinlerde hastalığın başlaması ile cinselliğe ilgi çok azalmıştır.
8-Anoreksiya nervozadaki fizyolojik ve metabolik değişiklikler nelerdir?
Bu değişiklikler, açlık durumu veya çıkarma davranışlarına bağlıdır ve geri
dönüşümlüdür. Kan tablosundaki bozukluklar görülür. Çıkarma davranışları sonucu
düşük potasyum düzeyleri gelişir. Bu durumda kalple ilgili sorunlar çıkabilir. Elektrolit
bozukluğu olanlarda güçsüzlük, uykuya eğilim, kalp ritm bozuklukları vardır. Kalp
ritmindeki bozukluklar kalp durmasına yol açarak ani ölüm nedeni olabilir.
Karaciğerde yağlanma görülebilir. Serum kolesterol düzeyleri yükselebilir. Diş
çürümeleri, kuru cilt, tüylenme, osteoporoz, kırıklar, midedeki boşalmanın gecikmesi,
kabızlık, tiroid metabolizmasının düşmesi, düşük beden ısısı diğer biyolojik
komplikasyonlardır.
9- Bir bulimiya nervoza hastası nasıl fark edilir?
Bulimiya nervoza genellikle bir yıl ya da daha uzun süreli diyet yaptıktan sonra gelişir.
Diyet yaparak kilo kaybedilir veya başarılı olunamaz, ancak kilo kaybı, asla anoreksiya
nervoza tanısı koyduracak nitelikte değildir. Yemeyi kısıtlama,tıkınma atağına yol
açabilir, bunlar da karında rahatsızlık hissi, kendini kusturma veya sosyal çevrenin
baskısı ile sonlanır. Tıkınma atağını sıklıkla suçluluk duygusu, depresyon ve kendini
eleştirme takip eder. Bazı hastalar kilo kontrolü için müshil kullanır ve tıkınma,uzun
süre aç kalma ardışık olarak yinelenir.Az sayıda hasta su atıcı ilaçlar kullanır. Tıkınma
sırasında yenilen gıda yüksek kalorili ve hızlı yemeyi kolaylaştıracak yapıdadır.
Hastalarda kilo dalgalanmaları sıktır. Tıkınma atağı ortalama 1 saattir. Bazı hastaların
el sırtında kusmanın yol açtığı nedbeler vardır. İştah azaltmak için uyarıcı madde
kötüye kullanımı olabilir. Çoğu hasta düzenli yemek yemez, normal bir yemek
sonunda doygunluk hissetmekte zorluk çeker. Genellikle evde, tek başına yemeği
tercih ederler. Çoğunluğu normal ağırlık aralığının üst sınırında veya hafif kilolu
olmalarına rağmen, ideal kilo olarak normal ağırlık aralığının alt sınırını tercih eder.
Hastaların, yaklaşık % 10 u belirgin şişmandır. Çoğu hasta için tıkınma nöbeti gerilim
ve sıkıntıyı hafiflettiği için ödüllenmiş davranış olabilir. Sık olarak karmaşık, kişiler arası
sorunlu ilişkiler, dürtüsel davranışlar ve yüksek düzeyde anksiyete ve kompulsif
davranışlar sergilerler. Kendilik kavramları zayıftır ve mizaç bozuklukları görülme
sıklığı yüksektir. Madde ve alkol kötüye kullanımı sıktır. Hastaların dörtte
birinde gıda, giysi ve mücevher çalma sorunu görülür.
10- Bulimiya nervozanın bedene zararları nelerdir?
Çıkarma davranışlarına bağlı anoreksiya nervozadaki benzer tıbbi sorunlar, dişlerde
aşınma, parotis bezi büyümesi, mide genişlemesi, yemek borusu zedelenmesi, karın
ağrıları, kalp yetersizliği önemli komplikasyonlardır.
11-Anoreksiya nervoza başka hangi hastalıklarla karışır?
Kilo kaybına yol açan başka bir tıbbi hastalığın olmadığına emin olunmalıdır. Kilo
kaybı depresif bozukluklarda sık görülür. Depresyonda iştah azalır ancak anoreksiya
nervozada hasta iştahın varlığını yadsır. Anoreksiya nervozanın ileri safhalarında iştah
azalır. Anoreksiya nervozadaki aşırı hareketlilik, planlı ve tekrarlayıcı özelliği ile
depresyondaki ajitasyondan ayrılır. Gıdaların kalori içeriği ile aşırı ilgilenme, yemek
tarifi toplama, başkaları için yemek hazırlama, şişmanlama korkusu, beden imajı
bozukluğu depresif hastada gözükmez.
Kilo oynamaları, kusma, özel yemek yeme şekilleri somatizasyon bozukluğunda
görülebilir. Ancak burda kilo kaybı anoreksiya nervoza kadar ciddi değildir ve
şişmanlama korkusu yoktur. 3 ay veya daha uzun süreli adet kesilmesi olağan değildir.
Şizofrenide gıda ile ilgili hezeyanlar, kalori içeriği ile seyrek ilişkilidir. Şişmanlama
korkusu ve aşırı hareketlilik görülmez. Kilo kaybı yapan kronik tıbbi hastalıklar;
Hipertiroidi, Addison hastalığı ve diabetes mellitus’tur
12-Yeme bozuklukları hangi yaşlarda başlar?
Anoreksiya nervoza için en riskli yaşlar 14 -15 yaşlarıdır. Genelde ergenlik döneminde
başladığı bildirilir ancak çok ender de olsa 9 yaşında ve menopoz sonrası kadınlarda
başladığı bildiren çalişmalar vardır. Bulimiya nervoza için ise tipik başlangıç 18-19 yaş
arasıdır.
13- Yeme bozukluklarında karşılaşılan tıbbi sorunlar nelerdir?
Bu hastalıklar vücuttaki pek çok organı ve bu organların işleyişini olumsuz biçimde
etkiler. Bu nedenle de çeşitli tıbbi sorunlar ortaya çıkar:
• Kalp ve damar sistemi: Tansiyon düşüklüğü, nabız sayısının azalması, kalp ritm
bozuklukları, kalp kasının erimesi, elektrolit bozuklukları nedeniyle ani kalp durmaları en
önde gelenlerindendir.
• Sindirim sistemi: Kusmalara bağlı yemek borusu hasarları, hatta yırtılmaları, şişkinlik,
kabızlık, müshil kullanımına bağlı barsak bozuklukları
• Hormonal değişiklikler: Adet düzensizlikleri ve adetlerin kesilmesi
• Kemikler : Kemik erimesi (osteoporoz), kemiklerde çabuk kırılmalar
• Dişler : Diş minelerinde erime, çürükler
• Kansızlık ve vücudun savunma hücrelerinin azalması
14-Yeme bozuklukları ölüm nedeni olabilir mi?
Evet. Anoreksiya nervoza ve bulimiya nervoza tüm psikiyatrik hastalıklar içinde en
ölümcül olanlarıdır. Özellikle anoreksiya nervozalı hastalar daha fazla risk altındadır. İyi
örgütlenmiş yeme bozukluğu kliniklerinin olduğu ülkelerde bile, anoreksiya
nervozalı hastaların yaklaşık % 10’u bu hastalıktan dolayı ölmektedir.
15-Yeme bozuklukları olan bir tanıdığınıza nasıl yardımcı olabilirsiniz ?
En doğru yardım hastayı bir danışmanlık alması için psikiyatri uzmanı ile görüşmeye
ikna etmektir. Bunu geciktirmek hastalığın kronikleşmesine ve tedavinin daha da
zorlaşmasına neden olacaktır.
16- Yeme bozuklukları tedavisi nasıl olur?
Tedavi psikiyatri uzmanının öncülüğünde, hastanın durumuna göre dahiliye, kadındoğum gibi diğer tıbbi dallar ile işbirliğine geçilerek yapılmalıdır. Tek bir tedavi
yaklaşımından çok bir çok yaklaşımın bir araya gelişi ile hastaya yardımcı olmak uygun
olur. Psikoterapi vazgeçilmezdir, aile ile işbirliği ve ailenin tedaviye doğru katılımı
önemlidir. Tedavideki ilk hedef genellikle tedavi talebi az olan hastanın tedavi iş birliği
yapmasını sağlamaktır.
17- Yeme bozukluklarının tedavisinde ilaçların yeri var mıdır?
Kesin bir ilaç tedavisi yoktur ve asıl tedavi ilaç kullanımı değildir. Psikoterapi ile birlikte
kullanılmalıdır. İlaçlar sadece yardımcı rol oynarlar. Ancak son dönemlerde hem
anoreksiya nervoza hem de bulimiya nervozanın çeşitli belirtilerinin hafifletilmesinde
bazı yeni ilaçların yararları gösterilmiştir. Uygun dozda ve sürede kullanılırsa tedaviye
katkıları olmaktadır.
18- İlaç kullanımını hangi hekimler düzenlemelidir?
İlaç tedavilerini psikiyatrlar düzenler. Ancak tıbbi sorunlar için ilgili branş hekimleri (iç
hastalıkları uzmanı, fizik tedavi uzmanı, kadın-doğum uzmanı vb) ilaç önerir